Działania rewitalizacyjne na terenie gminy realizowane są na podstawie Gminnego Programu Rewitalizacji (dalej: GPR) Gminy Waganiec na lata 2016-2025, przyjętego uchwałą Nr IV/50/2019 Rady Gminy Waganiec z dnia 28 marca 2019 r. GPR jest podstawowym dokumentem w zakresie prowadzenia rewitalizacji na terenie gminy. Program opracowano dla obszaru rewitalizacji wyznaczonego w drodze uchwały nr XXXVI/261/2017 z dnia 28 grudnia 2017r. w sprawie wyznaczenia obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji. W wyniku diagnozy i oceny terenów zdegradowanych pod kątem szczególnej koncentracji negatywnych zjawisk, wyznaczono 3 podobszary rewitalizacji: 1. Waganiec I i  Waganiec II, 2.  Sierzchowo i 3. Wólne. Stanowią one łącznie 18,07 powierzchni gminy i są zamieszkałe przez 27,2 % ludności gminy.

1. Podobszar Waganiec (Waganiec I oraz Waganiec II) (pierwszy podobszar rewitalizacji)

• Sfera społeczna

Na podobszarze rewitalizacji Waganiec można zidentyfikować szereg problemów w sferze społecznej. Podobszar charakteryzuje się wysokim wskaźnikiem dotyczącym bezrobocia. W roku 2015 na terenie Sołectwa Waganiec odnotowano najwięcej osób pozostających bez pracy.  Waganiec, wymieniane jest także jako jedno z dwóch sołectw, na których obszarze dochodzi na największej liczby przestępstw, oraz jako jedno z trzeb z najwyższym odsetkiem osób z problemami alkoholowymi. Na terenie Sołectwa Waganiec odnotowano również niekorzystną strukturę ekonomiczną grup ludności, wskazującą na proces starzenia się społeczeństwa. Na terenie podobszaru Waganiec, szczególnie zaś na terenie sołectwa Waganiec I, zdiagnozowano problem niezaradności życiowej, objawiający się dużym udziałem osób w gospodarstwach domowych korzystających ze środowiskowej pomocy społecznej w ludności podobszaru. Ponadto obszar należy do rejonu obsługi szkoły gimnazjalnej o niskim poziomie kształcenia.

• Sfera przestrzenno-funkcjonalna

Na terenie podobszaru Waganiec występuje przestrzeń zdegradowana. Zarówno na terenie sołectwa Waganiec I, jak i Waganiec II zlokalizowane są budynki po opuszczonych zakładach – w sołectwie Waganiec I dotyczy to budynku byłej Stację Hodowli Roślin Ogrodniczych, zaś w sołectwie Waganiec II budynku po zlikwidowanej Gminnej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska”. Budynki po opuszczonych zakładach ulegają stopniowej degradacji, a w konsekwencji odstraszają potencjalnych inwestorów. Dodatkowo na terenie Wagańca II znajduje się zdewastowany budynek dworca kolejowego normalno-torowego, z którego korzystają mieszkańców całej gminy. Budynek stanowi zabytek z roku 1880-1890. Zniszczona jest zarówno elewacja, jak i wnętrze budynku.
Podobszar Waganiec jest siedzibą gminy i największym sołectwem, z tego tez powodu jest głównym miejscem przesiadkowym. Jednak na terenie podobszaru brakuje centrum przesiadkowego, posiadającego zatokę autobusową, parking dla samochodów i rowerów czy też punkt informacyjny. Na terenie sołectwa, jak również na terenie gminy Waganiec, brakuje placówki dbającej o życie kulturalne i aktywizację społeczną mieszkańców.

• Sfera techniczna

Odsetek budynków podłączonych do sieci ciepłowniczej jest niewielki – 40,7% budynków sołectwa Waganiec I posiada dostęp do sieci ciepłowniczej, zaś na terenie sołectwa Waganiec II takiego dostępu nie ma żaden z budynków. W tym miejscu należy jednak zaznaczyć, iż na terenach wiejskich podłączenie wszystkich budynków do sieci ciepłowniczej jest bardzo trudne i kosztowne. Kolejnym problemem sfery technicznej jest zły stan dróg i chodników oraz brak ścieżek rowerowych. Nierówna nawierzchnia oraz brak dróg rowerowych wpływają negatywnie na bezpieczeństwo poruszania się.

• Sfera środowiskowa

Na terenie gminy Waganiec do głównym źródeł niskiej emisji gazów spalinowych należy zaliczyć tradycyjne piece na paliwa stałe – na terenie podobszaru Waganiec aż 42,0% gospodarstw domowych użytkuje piece tradycyjne na paliwa stałe, na obszarze sołectwa Waganiec II odsetek ten wynosi 84,9%.

• Sfera gospodarcza

Sołectwo Waganiec stanowi centrum gminy. Znajduje się tutaj siedziba administracyjna, tj. Urząd Gminy, Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej oraz Gminna Biblioteka Publiczna. W związku z nagromadzeniem instytucji publicznych Waganiec jest najczęściej odwiedzanym sołectwem w gminie. Na tym podobszarze odnotowano w latach 2010-2015 najwięcej zarejestrowanych podmiotów gospodarczych. Na terenie podobszaru znajduje się kilka zabytków wpisanych do Wojewódzkiego Kujawsko Pomorskiego Konserwatora Zabytków, tj.  Zespół parkowo-dworski pochodzący z XIX wieku, budynek młyna zbożowego z przełomu XIX i XX wieku oraz budynek dworca kolejowego z lat 1880-1890.

2. Sierzchowo (drugi podobszar rewitalizacji)

• Sfera społeczna

Do najpoważniejszych i najtrudniejszych do rozwiązania problemów obszaru rewitalizacji należy długotrwałe bezrobocie. Wskaźnik dotyczący bezrobocia długotrwałego przyjmuje w tym sołectwie wartości wyższe, niżeli średnia w skali gminy. Jednocześnie na tym podobszarze zanotowano wysoką wartość wskaźnika kradzieży z włamaniem. Podobszar Sierzchowo, podobnie jak podobszar Waganiec, zaliczany jest do rejonu obsługi szkoły gimnazjalnej o niskim poziomie kształcenia. Ponadto na terenie tego podobszaru zamieszkuje bardzo niski odsetek dzieci w wieku3-5 lat, które są objęte wychowaniem przedszkolnym.

• Sfera przestrzenno-funkcjonalna

Na terenie podobszaru występuje przestrzeń zdegradowana. W 2008 roku zlikwidowano szkołę w Sierzchowie. W związku z małą liczbą uczniów, koszt utrzymania szkoły był zbyt duży.  Na terenie podobszaru znajduje się również dworek z poł. XIX wieku, przybudówki, komórki i park. Budynek szkoły jest obecnie modernizowany, natomiast dworek z biegiem czasu coraz bardziej niszczeje. Na terenie sołectwa nie ma miejsc, w którym mieszkańcy mogliby rozwijać swoją kondycję fizyczną, ani się integrować.

• Sfera techniczna

Na terenie sołectwa prawie wszystkie budynki (96,6%) podłączone są do sieci wodociągowej, natomiast żaden z budynków nie jest podłączony do sieci kanalizacji sanitarnej i sieci ciepłowniczej. W konsekwencji mieszkańcy zmuszeni są do korzystania ze studni i przydomowych oczyszczalni lub tzw. szamba. Brak szczelności może powodować nieprzyjemne zapachy, a także wpływać na stan gleby i wód głębinowych.

• Sfera środowiskowa

Na terenie gminy Waganiec do głównym źródeł niskiej emisji gazów spalinowych należy zaliczyć tradycyjne piece na paliwa stałe – na terenie podobszaru Sierzchowo aż 82,8% gospodarstw domowych użytkuje piece tradycyjne na paliwa stałe.

• Sfera gospodarcza

Na terenie sołectwa Sierzchowo aktywnie działa Ochotnicza Straż Pożarna, która nie tylko zaangażowana jest w działalność na rzecz bezpieczeństwa, ale także chętnie włącza się w działania na rzecz rozwoju wsi.

Ponadto na terenie podobszaru znajduje się parę zabytków wpisanych do gminnej ewidencji zabytków, tj. dwór w zespole dworsko-parkowym, około 1850 roku, oficyna północna–rządcówka w zespole dworsko-parkowym z około 1850 roku, oficyna południowa –kuchnia w zespole dworsko-parkowym z około 1850 roku, kuźnia w zespole dworsko-parkowym z około 1850 roku i budynek gospodarczy w zespole dworsko-parkowym z około 1850 roku.

3. Wolne (trzeci podobszar rewitalizacji)

• Sfera społeczna

Podobszar Wólne charakteryzuje najwyższe nasilenie zjawisk problemowych w gminie. Wskaźniki: udziału kradzieży z włamaniem w sołectwie, do ogółu kradzieży z włamaniem w gminie oraz udział osób w wieku poprodukcyjnym do ogółu społeczeństwa znajdują się na poziomie mnie korzystnym, niż średnia w skali gminy. Na terenie podobszaru Wólne zdiagnozowano również duży odsetek (12,4%) osób w gospodarstwach domowych korzystających ze środowiskowej pomocy społecznej w ludności ogółem. Podobszar Wólne, podobnie jak sołectwa Waganiec i z Sierzchowo, należy zaliczyć do rejonu obsługi szkoły gimnazjalnej o niskim poziomie kształcenia.

• Sfera przestrzenno-funkcjonalna

Podobnie jak na terenie sołectwa Sierzchowo, na terenie podobszaru Wólne zlikwidowano szkołę podstawową.  Opuszczony budynek szkoły ulega coraz większej degradacji, czym odstrasza potencjalnych inwestorów, a także wpływa negatywnie na estetykę obszaru. Ponadto, do budynku szkoły prowadzi droga gminna, która jest w złym stanie technicznym. Droga nie posiada pobocza, w jej nawierzchni występują ubytki stanowiące zagrożenie dla bezpieczeństwa mieszkańców.

• Sfera techniczna

Na terenie sołectwa żadne gospodarstwo domowe nie jest wyposażone w instalacje kanalizacyjną. Żaden z budynków nie jest podpięty do sieci ciepłowniczej. W konsekwencji mieszkańcy muszą korzystać z przydomowych szamb i oczyszczalni, a wodę podgrzewać gazem lub prądem. Korzystanie z sieci jest znacznie łatwiejsze i bezpieczniejsze, znacząco wpływa też na podniesienie jakości życia.

• Sfera środowiskowa

Na terenie gminy Waganiec do głównym źródeł niskiej emisji gazów spalinowych należy zaliczyć tradycyjne piece na paliwa stałe – na terenie podobszaru Sierzchowo aż 90,3% gospodarstw domowych użytkuje piece tradycyjne na paliwa stałe.

• Sfera gospodarcza

Opuszczony budynek szkoły stanowi według mieszkańców ogromny potencjał podobszaru. Obiekt po modernizacji i odnowieniu może kontynuować dawną funkcję edukacyjną. Potencjał posiada również teren nadwiślański, który po oczyszczeniu i zagospodarowaniu mógłby przyczynić się do rozwoju rekreacyjno-turystyczny. Działanie to nie tylko zapewni mieszkańcom miejsce odpoczynku i integracji, ale wpływanie na zwiększenie dochodów małych gospodarstw.

W przypadku Gminy Waganiec Specjalna strefa Rewitalizacji została ustanowiona na całym obszarze rewitalizacji i obejmuje trzy podobszary: Waganiec złożony z dwóch sołectw: Waganiec I i Waganiec II, Sierzchowo oraz Wólne. Wszystkie podobszary charakteryzują się w szczególności występowaniem wiejskiej zabudowy mieszkaniowej oraz gospodarczej. Na wszystkich trzech podobszarach występuje przestrzeń zdegradowana, a także opuszczone budynki użyteczności publicznej, które ulegają dewastacji. Podobszar Waganiec stanowi centrum gminy. Znajduje się tutaj siedziba administracyjna, tj. Urząd Gminy, Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej oraz Gminna Biblioteka Publiczna.

Głównym celem GPR dla gminy Waganiec jest przekształcenie przestrzeni zdegradowanej na cele aktywizacji społecznej. W ramach programu zaplanowano zarówno projekty inwestycyjne, jak i projekty miękkie. Założono realizację 16 podstawowych oraz 5 uzupełniających przedsięwzięć rewitalizacyjnych. Program przewiduję adaptację i rozbudowę opuszczonych, niszczejących budynków na cele społeczne, w wyniku czego powstanie Centrum Rozwoju Lokalnego i Ekologicznego, Gminne Centrum Integracji oraz Dzienny Dom Pobytu. Poprzez budowę centrum przesiadkowego zostanie poprawiona mobilności i dostępności komunikacji publicznej.

W ramach projektu zaplanowano również szereg działań mających na celu wsparcie osób długotrwale bezrobotnych (m.in. utworzenie miejsc doradztwa edukacyjno-zawodowego, zorganizowanie straży i praktyk w szwalni), a także wsparcie rodzin (utworzenie punktu poradnictwa rodzinnego i psychologicznego) i podniesienie jakości edukacji (rozbudowa przedszkola, organizacja zajęć dodatkowych dla dzieci i młodzieży).

W związku z tym, że na terenie zdiagnozowano wysoki udział gospodarstw użytkujących tradycyjne piece na paliwa stałe, będące źródłem niskiej emisji, zaplanowano działania mające na celu zmniejszenie liczba źródeł niskiej emisji, m.in.: dotacje celowe na wymianę źródeł ciepła zasilanych paliwami stałymi w budynkach i lokalach mieszkalnych, organizacja cyklu szkoleń, podczas których poruszane będą kwestie związane z ekologią.

Działania te mają na celu przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu i aktywizację zawodową, wzrost świadomości ekologicznej, a także aktywizację młodzieży i rozpowszechniania zdrowego stylu życia.