WŁOCŁAWEK
Okres realizacji działań rewitalizacyjnych
We Włocławku od wielu lat realizowane są działania rewitalizacyjne. Od 2009 roku zmiany w obszarze rewitalizacji opierały się na przyjętym Uchwałą Rady Miasta Włocławek „Lokalnym Programie Rewitalizacji Miasta Włocławek do 2015 roku”.
– Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Włocławek do 2015 roku:
https://archiwum-bip.um.wlocl.pl/pliki/dokumenty/uchwaly2009/337_2009_zal1.pdf
– Uchwała nr XXXV/337/09 Rady Miasta Włocławek z dnia 18 listopada 2009 roku:
https://archiwum-bip.um.wlocl.pl/pliki/dokumenty/uchwaly2009/337_2009.pdf
Ówczesny obszar rewitalizacji obejmował powierzchnię ponad 270 ha terenu miasta, na którym realizowano działania z zakresu poprawy wizerunku i dostępności przestrzeni publicznych oraz obiektów miejskich, jakości powietrza, bezpieczeństwa, aktywizacji społecznej.
Szereg działań realizowanych było przy wsparciu finansowym środkami unijnymi, w tym:
– przebudowa Zielonego Rynku, jednego z najstarszych i najcenniejszych pod względem historycznym i kulturowym obszarów miasta,
– zagospodarowanie Włocławskich Bulwarów poprzez wybudowanie promenady spacerowej wzdłuż rzeki Wisły z oświetleniem, zielenią, placem zabaw, małą architekturą, parkingiem,
– rewitalizacja zdegradowanych obiektów poprzemysłowych historycznego Browaru dla funkcji kultury „Centrum Kultury Browar B.”,
– likwidacja niskich emisji w rejonie Starówki Miasta Włocławek, poprzez wybudowanie odcinka nowoczesnej sieci cieplnej i montaż węzłów cieplnych,
– modernizacja i rozbudowa systemu monitoringu wizyjnego na terenie rewitalizowanego Śródmieścia,
– przebudowa Starego Rynku polegająca na odbudowie nawierzchni historycznego placu Starego Rynku wraz z infrastrukturą techniczną, urządzeniem zieleni oraz przebudową otaczających go ulic,
– przebudowa nawierzchni 5 ulic, parkingu, chodników, oświetlenia, budowa ścieżek rowerowych, kanalizacji deszczowej, sieci elektrycznej,
– przebudowa zabytkowego budynku Starej Remizy na potrzeby kulturalno-społeczne,
– przebudowa budynku Teatru Impresaryjnego oraz podniesienie standardu i dostępności usług kulturalnych,
– przebudowa budynku na Centrum Organizacji Pozarządowych,
– rozwój i upowszechnienie aktywnej integracji wśród osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, pobudzenia aspiracji życiowych i zawodowych, wzmocnienia wiary we własne możliwości,
– aktywizacja zawodowa i społeczna osób zagrożonych wykluczeniem społecznym poprzez utworzenie Klubu Integracji Społecznej i podjęcie działań w zakresie reintegracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym.
Łączna wartość zrealizowanych projektów na rzecz zmian w obszarze rewitalizacji wyniosła ponad 100 mln zł, z czego prawie 62,5 mln zł stanowiły środki pozyskane z budżetu Unii Europejskiej.
Przeprowadzona w 2015 i 2016 roku diagnoza miasta Włocławek („Diagnoza Miasta Włocławek służąca wyznaczeniu obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji” http://rewitalizacja.wloclawek.eu/info,obszar_rewitalizacji,17.html) uwzględniająca rozmieszczenie przestrzenne analizowanych zjawisk, wykazała potrzebę kontynuacji działań rewitalizacyjnych oraz ograniczenie ich do obszaru wyróżniającego się wysoką koncentracją negatywnych zjawisk społecznych, a także gospodarczych, środowiskowych, technicznych i funkcjonalno-przestrzennych. Wyznaczony w drodze Uchwały Rady Miasta Włocławek (Uchwała nr XXX/44/2017 Rady Miasta Włocławek z dnia 27 marca 2017 roku (http://rewitalizacja.wloclawek.eu/info,obszar_rewitalizacji,17.html) obszar rewitalizacji obejmuje 42,7 ha powierzchni miasta będącej najstarszą częścią Włocławka o istotnym znaczeniu dla rozwoju lokalnego.
Charakterystyka problemów obszaru rewitalizacji
- Sfera społeczna
W obszarze występuje silna koncentracja negatywnych zjawisk społecznych, szczególnie ubóstwa i bezrobocia oraz niskiego poziomu wykształcenia osób bezrobotnych. Zdaniem mieszkańców obszaru rewitalizacji, lokalną specyfikę źródła problemu bezrobocia i ubóstwa w obszarze rewitalizacji Włocławka, należy wiązać z upadkiem lokalnych przedsiębiorstw w ostatnich dziesięcioleciach, w których pracowało wielu mieszkańców miasta. Pozostałe negatywne zjawiska społeczne jak przestępczość, niski poziom edukacji, a także niewystarczający poziom uczestnictwa w życiu publicznym i kulturalnym, są zarówno skutkami wychowywania się i funkcjonowania w zdegradowanym obszarze, jak i przyczynami pogłębiania degradacji. Zamieszkiwanie osób o podobnych problemach w jednym obszarze skutkuje także przekazywaniem wzorców związanych z dziedziczeniem biedy, wyniesionych ze środowiska dorastania młodych ludzi, przy jednoczesnym braku obecności wzorców odmiennych. Jednocześnie występuje niski poziom poczucia bezpieczeństwa wśród mieszkańców obszaru, jak również zdecydowanie wyższy niż dla całego miasta wskaźnik dotyczący zgłaszanych interwencji do Straży Miejskiej na obszarze rewitalizacji. Kryzysową sytuację obszaru rewitalizacji pogłębia fakt, że z obszaru zaczynają wyprowadzać się młodzi dorośli, a śródmieście przestało być atrakcyjne nawet jako centrum miasta. Dużym problemem obszaru rewitalizacji jest także brak zajęcia i alternatyw dla zachowań patologicznych, brak odpowiednich osób, liderów społecznych, mogących przekazać mieszkańcom odmienne wzorce. Oprócz problemu bezrobocia, wśród mieszkańców obszaru rewitalizacji zaobserwować można także brak motywacji i gotowości do zmiany swojej sytuacji życiowej. Przekłada się to również na brak wsparcia dzieci w nauce i procesie dorastania oraz wzmacnia syndrom wyuczonej bezradności i dziedziczenia biedy. Do kolejnych zidentyfikowanych zjawisk problemowych na obszarze rewitalizacji należą: niepełnosprawność, bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i w rodzinach wielodzietnych, dziedziczenie postawy bierności wobec życia oraz problemy z regulowaniem zaległości czynszowych.
- Sfera przestrzenno-funkcjonalna
Obszar rewitalizacji stanowi najstarszą, historyczną część Włocławka, usytuowaną wzdłuż brzegu rzeki Wisły z charakterystycznymi bulwarami stanowiącymi ciąg spacerowo-rekreacyjny. Obecnie na terenie obszaru rewitalizacji znajdują się 24 obiekty wpisane do rejestru zabytków województwa kujawsko-pomorskiego oraz obszar Dzielnica Starego Miasta. Na obszarze rewitalizacji przestrzeniami publicznymi są wszystkie ulice (23 w całości, 12 w części), które obecnie są udostępnione dla ruchu oraz parking pomiędzy bulwarami a ulicą Zamczą. Ponadto zlokalizowany jest tutaj Plac Wolności oraz Stary Rynek, wokół których odbywa się ruch kołowy, natomiast centralne części stanowią miejsca wypoczynku z ławkami oraz zielenią. Charakterystycznym miejscem rekreacji i wypoczynku są nadwiślańskie bulwary ze ścieżką pieszo-rowerową, zielenią, licznymi ławkami, placem zabaw. Zagospodarowanie przestrzeni publicznej i najbliższego otoczenia budynków mieszkalnych zostało przez mieszkańców ocenione bardzo negatywnie. Badani włocławianie korzystają ze wszystkich dostępnych środków transportu: samochodów, rowerów, komunikacji miejskiej, motocykli.
- Sfera techniczna
Ponad 50% budynków na obszarze rewitalizacji jest w złym lub średnim stanie technicznym wymagającym generalnego remontu obiektu. Ponadto przynajmniej 80 % obiektów wymaga doraźnych napraw lub remontu poszczególnych elementów. Przeprowadzone badania pokazują, że zły stan techniczny i zaniedbania nie ograniczają się do kilku skupisk bądź ulic, a występują regularnie na całym obszarze opracowania. Mieszkańcy potwierdzają powyższe analizy wskazując, że kamienice będące w zasobie gminy w dużej mierze wymagają gruntownych remontów, które w części „publicznej” (klatki schodowe) odbywają się zbyt rzadko. W części „prywatnej” (wnętrze mieszkań) trudno doprowadzić do wymiany okien, remonty w dużej mierze trzeba przeprowadzać na własną rękę. Budynki mają zniszczone dachy i ściany, problemem wielu mieszkań są wilgoć oraz zagrzybienie. Obszar rewitalizacji jest wyposażony we wszystkie niezbędne media: wodne, kanalizacyjne i energetyczne, jednak tylko część budynków objętych opracowaniem posiada przyłącze lub ma możliwość przyłączenia się do sieci ciepłowniczej. Podobna sytuacja dotyczy przyłączy do sieci gazowniczej. Pomimo tego, że obszar rewitalizacji jest w pełni wyposażony w infrastrukturę wodno-kanalizacyjną, to jednak jej stan techniczny wymaga sukcesywnych inwestycji gestora sieci. W mieszkaniach brakuje ciepłej wody i większość lokatorów używa bojlerów lub podgrzewaczy. W niektórych budynkach wciąż funkcjonują toalety umiejscowione na klatkach schodowych lub w podwórzu. Badani zwracają uwagę m.in. na brzydkie i zaniedbane podwórka, porozrzucane śmieci czy zrujnowane klatki schodowe oraz brak ławek, niewiele zieleni. Dostępne przestrzenie publiczne nie sprzyjają spędzaniu wolnego czasu. Nie są rzadkością patologiczne formy wspólnego spędzania czasu – na podwórkach i w bramach można spotkać grupy mieszkańców nadużywających alkoholu, często są to młodzi ludzie. Na obszarze rewitalizacji swoje siedziby ma szereg instytucji publicznych, w tym: przedszkola (głównie prywatne), szkoły (podstawowa, wyższa), instytucja kultury, siedziba organizacji pozarządowych, świetlica środowiskowa, ośrodek pobytu dziennego wraz ze świetlicą dla osób psychicznie chorych, urzędy, poradnie specjalistyczne z zakresu onkologii. Ponadto na obszarze znajduje się kościół katolicki..
- Sfera środowiskowa
Problemem obszaru rewitalizacji w zakresie środowiska jest zanieczyszczenie powietrza, które wynika m.in. z tego, że znaczna cześć mieszkańców korzysta z pieców, w których pali produktami nieprzeznaczonymi do tego celu. Ponadto zgłaszanym problemem są spaliny samochodowe i hałas spowodowany stosunkowo dużym ruchem samochodów po śródmieściu. Badani zauważają, że samochody często dominują w przestrzeni – stają na chodnikach, blokują przejścia, generują hałas. Na obszarze rewitalizacji problemem jest niedostateczna ilość zieleni. Część z występującej zieleni wymaga pilnych zabiegów pielęgnacyjnych. Na pozostałym obszarze zieleń występuje sporadycznie w postaci pojedynczych nasadzeń, zieleni ulicznej czy klombów. Zieleń w miastach pochłania dwutlenek węgla, a ponadto pozwala na częściową redukcję emisji węglowodorów uwalnianych ze zbiorników paliw. Dodatkowo miejska roślinność zatrzymuje wody opadowe i tworzy obszary zacienione. Przyczyny niedostatecznej ilości zieleni w Śródmieściu należy upatrywać przede wszystkim w charakterze historycznego centrum miasta, które wyróżnia ścisła zabudowa mieszkaniowa. Badani mieszkańcy podkreślają także utratę zieleni na Starym Rynku, który poddany został przebudowie kilka lat temu. W związku z tym w ramach Budżetu Obywatelskiego mieszkańcy wybrali projekt zazielenienia Starego Rynku, który zostanie zrealizowany w 2021 r. Koszt projektu – 1 milion złotych. Z najnowszych informacji jednak wynika, że miasto odpowiedziało na ten brak zieleni, dzięki temu w Śródmieściu powstał już jeden park Kieszonkowy, a w 2021 powstanie drugi Park Kieszonkowy.
- Sfera gospodarcza
W śródmieściu ma miejsce duża rotacja nowych sklepów. Zaledwie kilka lokali można określić jako stabilne przedsiębiorstwa, funkcjonujące na rynku kilkanaście lat. Przyczyn takiego stanu rzeczy jest kilka: szczególny wpływ ma wypieranie drobnego handlu przez supermarkety i galerie handlowe, które oferują tańsze produkty niż osiedlowe sklepy spożywcze, a także wysokie czynsze, niepozwalające utrzymać prowadzonej działalności.
Do najpoważniejszych problemów na opisywanym obszarze należą więc: niski stopień przedsiębiorczości mieszkańców obszaru, duża koncentracja „przedsiębiorstw biedy”, słaby popyt spowodowany przez niskie budżety domowe, duża liczba pustych lokali usługowych do wynajęcia, duża rotacja punktów handlowych, niska jakość miejsca do prowadzenia działalności gospodarczej oraz niewystarczająca infrastruktura turystyczna.
Opis charakteru zabudowy obszaru rewitalizacji
Obszar rewitalizacji charakteryzuje się zabudową kwartalną z centralnie położoną ulicą 3 Maja, która stanowi jednocześnie oś widokową łącząc ze sobą dwa place: Stary Rynek, usytuowany w sąsiedztwie bulwarów nad Wisłą oraz Plac Wolności. Prawie cały obszar rewitalizacji jest położony na terenie stanowiącym obszar wpisany do rejestru zabytków jako Dzielnica Starego Miasta. Obiektami zabytkowymi są przede wszystkim kamienice z oficynami, budynki wielorodzinne, obiekty sakralne i edukacyjne, spichlerze. Ponadto szereg obiektów objętych jest ochroną na bazie wpisu do gminnej ewidencji zabytków. Cały obszar rewitalizacji znajduje się na terenie, na którym obowiązuje miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego.
Ustanowienie i narzędzia SSR
- Data ustanowienia SSR: 2019
- Obszar obowiązywania SSR:obszar rewitalizacji wyznaczony Uchwałą Nr XXX/44/2017 Rady Miasta Włocławek z dnia 27 marca 2017 r.
http://g.ekspert.infor.pl/p/_dane/akty_pdf/U76/2017/53/1552.pdf#zoom=90 - Narzędzia wskazane w SSR: dotacje na roboty budowlane polegające na remoncie lub przebudowie oraz na prace konserwatorskie i restauratorskie w odniesieniu do nieruchomości niewpisanych do rejestru zabytków dla właścicieli lub użytkowników wieczystych nieruchomości położonych na obszarze SSR
- Nakłady konieczne i poziom ich dofinansowania w zasadach udzielania dotacji w SSR:
– 50% „Inwestycja z klasą” – prace lub roboty, dotyczące tylko części wspólnych budynku, tj.: 1) kompleksowa przebudowa budynku z remontem elementów konstrukcyjnych oraz instalacji wewnętrznych (działania mające na celu usunięcie zagrożenia dla życia i mienia); 2) generalny remont ze szczególnym uwzględnieniem elementów konstrukcyjnych budynku oraz instalacji wewnętrznych (działania mające na celu usunięcie zagrożenia dla życia i mienia).
– 30% „Remont krok po kroku” – prace lub roboty, dotyczące tylko części wspólnych budynku lub lokali usługowych, tj.: 1) remont poszczególnych elementów konstrukcyjnych budynku oraz instalacji wewnętrznych; 2) remont lub przebudowa lokalu usługowego (węzła sanitarno-socjalnego, instalacji c.o., wentylacji, instalacji elektrycznej, podłóg, dostępu do lokalu dla osób niepełnosprawnych, witryny zewnętrznej).
– 30% „Witryna +” – opracowanie projektu budowlanego i graficznego witryny
i reklamy lokalu usługowego oraz jego wykonanie.
– 50% „Historia się opłaca” – prace konserwatorskie i restauratorskie wymienione
w art. 77 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami w odniesieniu do nieruchomości niewpisanych do rejestru zabytków. - Tryb ogłaszania o naborze wniosków o dotacje w SSR: ogłoszenie o naborze wniosków następuje 14 dni od daty zatwierdzenia budżetu na dany rok budżetowy.
- Termin składania wniosków o dotacje w SSR: 1) Informacja o zamiarze ubiegania się
o dotację – od 30 czerwca do 31 sierpnia roku poprzedzającego przeprowadzenie robót lub prac; 2) każdorazowo określony w ogłoszeniu o naborze. - Skład komisji oceniającej: powołana w drodze zarządzenia; skład: pracownicy urzędu miasta i radni reprezentujący wszystkie kluby radnych.
- Zasady rozstrzygnięcia naboru wniosków o dotację w SSR: komisja w terminie 60 dni od daty zakończenia naboru wniosków dokonuje oceny złożonych wniosków i przedstawia propozycję udzielenia dotacji na dany rok budżetowy, uwzględniając możliwości budżetowe.
W przypadku nieprzydzielenia w danym roku budżetowym wszystkich środków przeznaczonych na dotacje, Prezydent Miasta Włocławek może w ciągu roku budżetowego ogłosić dodatkowy uzupełniający nabór wniosków o dotację. Informacja o dodatkowym naborze powinna zostać podana do publicznej wiadomości, co najmniej 30 dni przed wyznaczonym terminem naboru. - Liczba ogłoszonych naborów: 4
- Liczba przyznanych dotacji w poszczególnych naborach: 2019 – 6, 2020 – 10, 2021 – 12, 2022 – 6
- Link do uchwały w sprawie SSR: http://g.ekspert.infor.pl/p/_dane/akty_pdf/U76/2019/62/2389.pdf
- Link do publikacji promującej SSR opracowanej przez Miasto – http://rewitalizacja.wloclawek.eu/info,specjalna_strefa_rewitalizacji,19.html